بررسی و مقایسه بهره‌برداران مستقل خانوادگی با بهره‌برداران مشارکتی به منظور ارائه الگویی از نظام بهره‌برداری زراعی

هدف پژوهش حاضر، مقایسه بهره‌برداری مستقل خانوادگی با بهره‌برداری مشارکتی است. منظور از بهره‌برداری مشارکتی در این پژوهش، همکاری بهره‌برداران خرده‌پا به عنوان مالک زمین، آب و نیروی کار با کشت و صنعت‌های خصوصی است که فناوری و دانش نوین کشاورزی را در اختیار دارد. جامعه آماری پژوهش حاضر، 2000 صیفی‌کار (گوجه‌کار) در شهرستان کرمانشاه است. 170 صیفی‌کار مستقل و 170 بهره‌بردار همکار با کشت و صنعت روژین تاک، از میان 34 روستا با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و مورد بررسی قرار گرفتند. روش پژوهش، پیمایش با ابزار پرسشنامه و فنون کیفی از قبیل مصاحبه باز و بحث گروهی بوده است. اعتبار پرسشنامه نیز از نوع صوری بوده است که اساتید خبره در این حوزه، آن را تأیید کردند. روایی پرسشنامه نیز با آلفای کرونباخ 71/0 سنجیده شد. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که تفاوت معناداری بین دو گروه بهره‌برداران مستقل و بهره‌برداران همکار کشت و صنعت به لحاظ تنوع کشت، تجربه کشت، گرایش به نوگرایی در کشاورزی، استفاده از امکانات و فناوری کشاورزی، میزان درآمد محصول و میزان عملکرد محصول در هر هکتار وجود دارد. نتیجه پژوهش ‌حاضر نشان داد که کشت و صنعت مورد بررسی، از طریق برنامه‌های ترویج و آموزش، تقویت روحیه مشارکت و کارهای گروهی، عرضه خدمات کشاورزی رایگان و تلفیق دانش بومی با دانش مدرن کشاورزی، علاوه بر جلب اعتماد و مشارکت بهره‌برداران کوچک‌مقیاس، باعث بهبود فراوان در افزایش عملکرد در هکتار گوجه‌فرنگی و افزایش درآمد آن‌ها شده است. مدل ارائه شده در پژوهش‌ حاضر، تلفیقی از نظام بهره‌برداری خانوادگی و بهره‌برداری کشت و صنعت‌های خصوصی است.